Endometriosiz Hastalığı
Rahmin içinde yer alan doku tabakası her adet döneminde dökülerek vücuttan atılır. Bu doku tabakasına ait hücrelerin çeşitli etkenlerle rahmin dışında, örneğin yumurtalıklar, mesane veya bağırsaklar gibi organlara yerleşerek büyümeleri endometriozis olarak tanımlanır.
En sık 25 – 45 yaşları arasında görülen endometriozis her 10 kadından 1’ini etkileyen, oldukça yaygın bir sağlık problemidir ayrıca bu hastalık kısırlığa sebep olabilir.
Endometriozis nedir?
Rahim içindeki endometrium denilen dokunun, batın içinde başka dokulara yerleşmesine endometriozis denir.
Endometriozisin kesin nedeni halen bulunamamıştır. Bu konuda en yaygın kabul gören teori, adet kanamaları sırasında rahim içindeki dokuların kadının tüplerinden geçerek karın boşluğuna yerleşmesi ve burada gelişimini sürdürmesidir.
Bağışıklık sisteminin de buna izin verecek şekilde normalden farklılık gösterdiği düşünülmektedir.
Endometriozis hastalığı kadınların yaklaşık yüzde 10’unu etkileyen yani aslında oldukça yaygın bir sağlık sorunudur. Bu doku karın içindeki organlarda (yumurtalık, rahim kanalı, karın iç zarı, bağırsaklar, idrar kesesi) bulunabildiği gibi karın dışında (vagina, göbek) da bulunabilir.
Rahim iç zarında meydana gelen kanama ile beraber bu endometriozis odaklarının bulunduğu bölgelerde de kanamaya ve sıkıntılara neden olur.
Rahim dışında biriken dokular şiddetli adet sancısı, ileri dönemlerde sürekli kasık ağrısı ve özellikle de kısırlık (infertilite) gibi bazı problemlere neden olabilir.
Endometrioziste kalıtsal yatkınlığın önemli bir faktör olduğu düşünüldüğünden, annede ya da başka bir akrabada endometriozis olması o kişide endometriozis görülme olasılığını yüksek oranda arttırır.
Kadının yumurtalıklarında endometriozis oluşması durumunda bazen kistler (çikolata kistleri) oluşabilir ve bunlar eğer çok büyürlerse ciddi problemlere yol açabilirler. Çikolata kistleri her zaman olmamakla birlikte ultrasonografi ile görülebilir.
Kesin tanı ise yalnızca laparoskopi işlemi ya da açık ameliyatla konulabilir.
Endometriozis bazen bir kadında hiçbir belirti göstermemesine ya da sorun yaratmamasına karşın, kimi zaman da ciddi ve değişik şikayetlere sebep olabilir.
Endometriozis kimlerde daha sık görülür?
Endometriozis infertilite (kısırlık) şikayeti olan kadınların yarısında izlenebileceği gibi çocuk sahibi olmuş kadınların %20’sinde de gözlenmektedir. Daha çok modern hayatın bir rahatsızlığı olarak bilinmektedir. Sosyo ekonomik seviyesi yüksek, şehirli hayatı olan kadınlarda daha fazla izlenebilir.
Coğrafi faktörler veya genetik yatkınlık da hastalığın nedenleri arasında olabilmektedir. Endometriozis infertiliteye neden olabileceği gibi çocuğu olmayan genç kadınlarda da izlenmektedir.
Endometriozis hastalığının belirtileri nelerdir?
*Ağrılı adet
*Ağrılı cinsel ilişki
*Adet öncesinde karın ağrısı
*Sırt ağrısı
*Büyük tuvalette ağrı olması.
*Bu belirtilerin tümünün başka nedenleri olabilir. Hastalığın başka belirtileri görülmemesine karşın, hamile kalmakta güçlük çeken bazı kadınlarda endometriozis hastalığına sıkça rastlanmaktadır.
Endometriozis ameliyatı sonrasında gebe kalma oranı nedir?
İlaç tedavisi hastalığın ilerlemesini veya ağrı gibi şikayetlerin azalmasını sağlamak için kullanılmaktadır. İlaç tedavisini kestikten sonra endometriyozise bağlı bulguların tekrarlayacağını göz önüne almak gerekir.
İlaç tedavisini daha çok henüz gençlik çağında olan kadınlar için önerilmektedir. Kullanılan ilaçların endometriyozisi tedavi edici özelliği yanında maalesef yan etkileri de olmakta hatta bazen tedaviyi yarıda bırakmaya yol açmaktadır.
Hamile kalamayan kadınlarda nedenlerden biride endometriozis hastalığı olabilir. Bu kadınların bir kısmında endometriozisin neden olduğu yara dokusu kadının tüplerinde tıkanıklığa yol açmaktadır. Ancak, çoğu kadında endometriozisin doğurganlığı etkileme nedenleri henüz net olarak bulunmamıştır.
*Yumurtalıklar içinde oluşmaktadır ve yumurtlama fonksiyonunu bozmaktadır.
*Spermleri öldüren doğal toksinler üretmektedir.
*Embriyonun rahim içersine tutunmasını engellemektedir.
*Embriyo gelişimi üzerine zararlı etkisi vardır.
Endometriozisin tedavisi nasıl yapılmaktadır?
Uygulanan tedavilerin amacı ağrıyı gidermek ve kısırlığı ortadan kaldırıp gebe kalmayı sağlamaktır. Bu amaçla değişik tıbbi ve cerrahi tedaviler uygulanabilir. Tıbbi tedaviler ağrı kesmenin dışında, endometriozisin östrojene bağlı bir hastalık olması prensibine dayanır.
Hamilelik ve menopoz endometriozis oluşumunu engelleyen iki doğal durumdur. Hormonal tedavilerde amaç aslında bu iki doğal durumu taklit etmektir. Her iki durumda da rahim iç zarı üzerindeki östrojen hormonu etkisi ortadan kalkacağından yanlış yerde yerleşmiş olan dokunun da baskılanması beklenir.
Öncelikle tıbbi tedavilerle sorunlar giderilmeye çalışılmalı ancak eğer büyük çikolata kistleri ya da tıbbi tedaviyle giderilemeyen ağrı gibi sorunlar varsa cerrahi tedavi düşünülmelidir.
Cerrahi tedaviyi takiben en geç bir 6-8 ay içersinde kendiliğinden gebelik oluşmaz ise yumurtlamanın uyarılması ve rahim içine sperm aşılanmasıyla bu şans arttırılabilir. Ancak ileri düzey endometrioziste ve kadının yaşının 35 ve yukarısında olduğu ya da infertilite sebebi olabilecek ek faktörlerin varlığında tüp bebek tedavisine başvurmakta geç kalınmamalıdır.
Tüp bebek tedavisiyle endometriozis hastalığı olan kadınlarda yaşlarıyla orantılı olarak tek bir denemede % 60’a varan oranlarda gebelik sağlanabilmektedir.
İlk denemede gebe kalamayan kadınlarda elbette tüp bebek tedavisini tekrarlamak gerekmektedir. Tekrarlayan denemeler ile sonuçta gebelik şansı büyük oranda vardır.
